DZIEJE RELIGII, FILOZOFII I NAUKI

dzieje religii, filozofii i nauki

antologia filozoficzna

Wojciech Sady: wykłady

antologia religijna

filozofia nauki

Jiddu Krishnamurti: życie i nauczanie

antologia filozoficzna

wybór tekstów: Antoni Płoszczyniec i Wojciech Sady

 

starożytni Hellenowie

PRESOKRATYCY

WPROWADZENIE (B.A.G. Fuller)

o Parmenidesie

SOFIŚCI, SOKRATES, CYRENAICY I CYNICY

WPROWADZENIE

Sekstus Empiryk, o Gorgiaszu

PLATON (427-347 p.n.e.)

WPROWADZENIE (B.A.G. Fuller)

Obrona Sokratesa, o Sokratesowej mądrości

Protagoras, fragment o tym, że cnota jest wiedzą

Gorgiasz, rozmowa o sensie filozofowania

Menon, o tym, że poznanie jest przypominaniem sobie

Fajdros, opowieść o upadku dusz

Fedon, dowody na nieśmiertelność duszy, losy duszy po śmierci

Państwo VI o strażnikach i filozofach, o mniemaniu i wiedzy

Państwo VII, alegoria jaskini
Państwo X, o kolejnych narodzinach

Uczta, Sokrates z Diotymą o miłości

Teajtet, wątpliwości co do natury wiedzy

Sofista, pojęcia prawdy i fałszu, bytu i niebytu

Timajos, o stworzeniu świata

ARYSTOTELES (384-322 p.n.e.)

WPROWADZENIE (B.A.G. Fuller)

Metafizyka I, o filozofii

Kategorie, rozdz. 4 i 5

Hermeneutyka, rozdz. 1, 2, 4

Analityki wtóre, Ks. I, rozdz. 1-4; Ks. II, rozdz. 8-10 i 19

Fizyka, o miejscu, nieistnieniu próżni i ruchach

O powstawaniu i niszczeniu, o przemianach ciał i roli nieba

Meteorologika, o kometach, deszczach, wiatrach itd.

O duszy, fragmenty

Metafizyka XII, o niebie i Pierwszym Poruszycielu

Etyka nikomachejska II i X, o cnocie i kontemplacji teoretycznej

Polityka, fragmenty Ksiąg I i III

Poetyka, rozdz. 6, 9, 13

EPIKUR (341-270 p.n.e.)

WPROWADZENIE (B.A.G. Fuller)

List do Pytoklesa, fragmenty

List do Herodota, fragmenty

List do Menoikeusa, całość

Główne myśli, całość

STOICY

WPROWADZENIE (B.A.G. Fuller)

z Sekstusa Empiryka o przedstawieniach kataleptycznych

Epiktet, Encheiridion, czyli streszczenie stoickiej etyki

Marek Aureliusz, Rozmyślania, uwagi wybrane

SCEPTYCY

WPROWADZENIE (B.A.G. Fuller)

Sekstus Empiryk, Zarysy pirrońskie, o tropy sceptyczne i sceptyczne wyrażenia

Sekstus Empiryk o Karneadesie

EKLEKTYCZNI FILOZOFOWIE EPOKI WCZESNEGO CESARSTWA

WPROWADZENIE (W. Sady)

PLOTYN (204-270)

WPROWADZENIE (B.A.G. Fuller)

Enneady, I.6. O pięknie

Enneady, I.8. Jakie są i skąd są rzeczy złe?, fragmenty

Enneady, VI.9. O Dobru lub Jednem


filozofowie chrześcijańscy

ORYGENES (184-253)

WPROWADZENIE

O zasadach, fragmenty

św. AUGUSTYN (354-430)

WPROWADZENIE

Wyznania, Księga VII, o własnym nawróceniu

Wyznania, Księga XI, o czasie

Państwo Boże, fragmenty z ksiąg XI-XXII

św. ANZELM (1033-1109)

Proslogion, a w rozdz. 2 ontologiczny dowód na istnienie Boga

św. TOMASZ Z AKWINU (1225-1274)

WPROWADZENIE

O bycie i istocie, Wstęp, rozdz. 1 i 2

Streszczenie teologii, fragmenty z całego tekstu wybrane

Suma contra gentiles, dwa rodzaje prawd o Bogu

Suma teologiczna, Część I, Kwestia 2. O Bogu: czy Bóg jest?

DUNS SZKOT (1266-1308)

OCKHAM (1285-1347)

Suma logiczna, fragmenty o powszechnikach


Nicolò MACHIAVELLI (1469-1527)

Książę (1513), fragmenty

Tomasso CAMPANELLA (1568-1639)

Państwo Słońca (1602), całość

 

filozofowie nowożytni XVII i XVIII w.

Francis BACON (1561-1626)

Novum Organum (1620), fragmenty z obu ksiąg

Nowa Atlantyda, opowieść o Domu Salomona

René DESCARTES (1596-1650)

Rozprawa o metodzie (1637), fragmenty ksiąg I-IV

Medytacje o pierwszej filozofii, całość

Thomas HOBBES (1588-1679)

Elementy filozofii, fragmenty

Lewiatan (1651), Rozdz. XIII, XIV i XVII

Blaise PASCAL (1623-1662)

Myśli, fragmenty wybrane, m.in. 451: zakład Pascala

Baruch SPINOZA (1632-1677)

Etyka, Część pierwsza. O Bogu

Traktat polityczny, rozdz. I-V

John LOCKE (1632-1704)

Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, fragmenty

Drugi traktat o rządzie [w przygotowaniu]

List o tolerancji (1689), fragmenty

Gottfried Wilhelm LEIBNIZ (1646-1716)

Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, Przedmowa

Monadologia, całość

Giambattista VICO (1668-1744)

Nauka nowa, fragmenty

George BERKELEY (1685-1753)

Traktat o zasadach poznania ludzkiego, Cz. 1, §§ 1-36

David HUME (1711-1776)

Naturalna historia religii, Rozdz. 14 i 15

Badania dotyczące rozumu ludzkiego, wybrane fragmenty

Badania dotyczące zasad moralności, Rozdziały I, II, V i Dodatek I

Jean-Jacques ROUSSEAU (1712-1778)

Umowa społeczna (1762), fragmenty

Immanuel KANT (1724-1804)

Krytyka czystego rozumu, Przedmowa do drugiego wydania (1787)

Prolegomena, fragmenty

Uzasadnienie metafizyki moralności, fragmenty

Co to jest Oświecenie? całość

Krytyka czystego rozumu, niepoprawność wszelkich dowodów na istnienie Boga

Krytyka praktycznego rozumu, nieśmiertelność duszy i istnienie Boga jako postulaty praktycznego rozumu

 

 

wiek XIX

Johann G. FICHTE (1762-1814)

Pierwsze wprowadznie do Teorii Wiedzy (1797), fragmenty

Podstawy całkowitej Teorii Wiedzy, Cz. I ze skrótami

Friedrich Wilhelm Joseph SCHELLING (1775-1854)

Badania filozoficzne nad istotą ludzkiej wolności (1809), fragmenty

Georg Wilhelm Friedrich HEGEL (1770-1831)

Kto myśli abstrakcyjnie? (1807)

Fenomenologia ducha (1807), fragmenty Przedmowy

Nauka logiki (1812-1816, popr. 1831), Przedmowa

Arthur SCHOPENHAUER (1788-1860)

Świat jako wola i przedstawienie, t. II, Rozdz. 1, 19 i 41.

August COMTE (1798-1857)

Cours de philosophie positive (1830), Istota i znaczenie metody pozytywnej

John Stuart MILL (1806-1873)

Utylitaryzm, fragmenty

O wolności, fragmenty

Soren KIERKEGAARD (1813-1855)

Bojaźń i drżenie, Problemat I

Karl Heinrich MARX (1818-1883)

Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa, Wstęp

Tezy o Feuerbachu, całość

Manifest komunistyczny, ze skrótami (1848)

Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej, z Przedmowy

Kapitał (1867), Fetyszyzm towarowy i jego tajemnica

Franz BRENTANO (1838-1917)

Charles Sanders PEIRCE (1839-1914)

Jak uczynić nasze myśli jasnymi? (1878), całość

Czym jest pragmatyzm? (1905), fragmenty

William JAMES (1842-1910)

Pojęcia filozoficzne a praktyczne wyniki (1898), całość

Pojęcie świadomości (1905), całość

Friedrich NIETZSCHE (1844-1900)

Jutrzenka (1881), fragment
Wiedza radosna (1882), fragmenty

Tako rzecze Zaratustra, fragmenty
Poza dobrem i złem (1886), uwaga o życiu i woli mocy

Zmierzch bożyszcz (1888), o błędach filozofii
Antychryst (1888), uwaga o życiu i woli mocy

Gottlob FREGE (1848-1925)

Sens i znaczenie, całość (1892)

 

lata 1900-1950

Henri BERGSON (1858-1941)

Ewolucja twórcza (1907), fragmenty

John DEWEY (1859-1952)

Edmund HUSSERL (1859-1938)

Kryzys nauki europejskiej a transcendentalna fenomenologia (1935), fragmenty

Alfred North WHITEHEAD (1861-1947)

Bertrand RUSSELL(1872-1970)

Co czci wolny człowiek? (1903), całość

Denotowanie (1905), całość

Problemy filozofii (1912), rozdziały o powszechnikach
Drogi do wolności: socjalizm, anarchizm i syndykalizm (1918), rozdział VIII

Dlaczego nie jestem chrześcijaninem (1927), całość

George Edward MOORE (1873-1958)

Principia ethica (1903), zob. też fragmenty rozdziału I

Co to jest filozofia? w: Z głównych zagadnień filozofii (1910-11, publ. 1953)

Obrona Zdrowego Rozsądku (1925), całość (w opracowaniu)

Dowód na istnienie świata zewnętrznego (1939), całość (w opracowaniu)

Ludwig WITTGENSTEIN (1889-1951)

ŻYCIE 1889-1918

WPROWADZENIE do Traktatu logiczno-filozoficznego

Tractatus logico-philosophicus (1922), fragmenty z całości

Tractatus logico-philosophicus (1922), fragmenty o sensie życia

ŻYCIE 1919-1951

Wykład o etyce, całość

WPROWADZENIE do Dociekań filozoficznych

Dociekania filozoficzne (1953), uwagi programowe 109-133

Wykłady o wierze, całość

O pewności, całość

PISMA

Martin HEIDEGGER (1889-1976)

Czym jest metafizyka? (1929), całość

Czym jest metafizyka? Wprowadzenie, całość

Czas światoobrazu (1938/1950), całość

Rudolf CARNAP (1891-1970)

Filozofia i składnia logiczna (1936), fragmenty

 

po 1950

budowanie internetowej antologii tekstów opublikowanych po II wojnie światowej byłoby zbyt daleko idącym pogwałceniem praw autorskich, wymieniam więc tylko najważniejszych myślicieli tego okresu:

Hans-Georg GADAMER (1900-2002)

Gilbert RYLE (1900-1976)

Dylematy (1954), fragmenty

Teoria znaczenia (1957), całość

Karl R. POPPER (1902-1994)

Theodor W. ADORNO (1903-1969)

Jean-Paul SARTRE (1905-1980)

Egzystencjalizm jest humanizmem (1945), fragmenty

Hannah ARENDT (1906-1975)

Emmanuel LEVINAS (1906-1995)

Maurice MERLEAU-PONTY (1908-1961)

Willard Van Orman QUINE (1908-2000)

O tym, co istnieje (1948), fragmenty

John Langshaw AUSTIN (1911-1960)

"Jestem niewinny" (1957), całość

Paul RICOEUR (1913-2005)

Donald DAVIDSON (1917-1003)

Peter F. STRAWSON (1919-2006)

O odnoszeniu się użycia wyrażeń do przedmiotów (1950), całość

John RAWLS (1921-2002)

Gilles DELEUZE (1925-1995)

Michel FOUCAULT (1926-1984)

Jürgen HABERMAS (ur. 1929)

Jacques DERRIDA (1930-2004)

Richard RORTY (1931-2007)