DZIEJE RELIGII, FILOZOFII I NAUKI
indeks | antologia religijna | antologia filozoficzna | filozofia nauki
filozofowie starożytnej Grecji
wykład 1:
wielcy filozofowie - czyli kto? filozofia - czyli co?
prowizoryczna opowiedź: filozofia to próba systematycznego, rzetelnego
namysłu nad sensem życia
filozofia Zachodu wyrasta z filozofii starożytnych Greków
garść uwag o stylach myślowych Greków przed filozofami
filozof=miłośnik mądrości, ktoś pomiędzy głupcami a mędrcami
wykład 2: pierwsi filozofowie starożytnej Grecji: Tales z Miletu, Anaksymander, Anaksymenes, pitagorejczycy
wykład 3: pierwsi filozofowie starożytnej Grecji: Ksenofanes, Heraklit, Parmenides, Empedokles, Anaksagoras, Leukippos i Demokryt
wykład 4: historia Aten od Solona (594 p.n.e.), przez wojny perskie, do Peryklesa i wojny peloponeskiej (431-404 p.n.e.)
sofiści i ich relatywizm poznawczy: Protagoras i Gorgiasz
Kritias o tym, jak wymyślono bogów
wykład 5: Sokrates: arete jest wiedzą, a ja wiem, że nic nie wiem
ERRATA: 16'04'' jest "stoików", powinno być: "sofistów"
wykład 6: Platon: życie i twórczość
jak zdobyć wiedzę o tym, czym jest arete?
odpowiedź: poznanie jest przypominaniem sobie
wykład 7: Platon o widzialnych - zmiennych - rzeczach i o tym, co wieczne
wykład 8: Platon o duszy i jej wędrówce
wykład 9: Platon: wiedza a słuszne mniemanie
dzięki dążeniu do wiedzy, połączonemu z (platoniczną) miłością można
uciec z tego świata
wykład 10: Platon o państwie (prawie) doskonałym, bo pod rządami filozofów, chronionego przez strażników, a zaopatrywanego przez lud
wykład 11: Platon o państwach upadłych; nieudana próba stworzenia państwa rządzonego przez filozofów na Sycylii; Platon próbuje zbudować teorię idei i podać definicję wiedzy, ale mu się nie udaje, porzuca też nadzieję na wcielenie w życie swej utopii politycznej; zarys nowej filozofii z kart Timajosa
wykład 12: Arystoteles: uczeń Platona, wychowawca
Aleksandra Wielkiego, założyciel Liceum;
Korpus Arystotelesowski: jak powstał i co zawiera?
wykład 13: Arystoteles 2. Świat to zbiór rozmaitych rzeczy, ulegających nieustannym zmianom. Co powoduje zmiany, dlaczego one zachodzą? Przyczyny: materialna, formalna, sprawcza i celowa. Rzeczy to połączenie materii i formy, a formy działają celowo. Naturalna hierarchia materii i form. Na samym jej dole jest metaria pierwsza, z której powstają (ciepły i suchy) ogień, (ciepłe i wilgotne) powietrze, (zimna i wilgotna) woda oraz (zimna i sucha) ziemia. Do jakich celow one dążą?
wykład 14: Arystoteles 3. Jak Grecy odkryli - co Arystoteles zaakceptował - że Ziemia jest kulą? I że znajduje się w środku świata. Ruchy naturalne (gdy rzecz dąży do właściwego sobie celu) i prawa nimi rządzące. Ruchy wymuszone (gdy na rzecz inna rzecz działa siłą) i prawa nimi rządzące. Pytanie na koniec: dokąd dążą powietrze i ogień?
wykład 15: Co widać na niebie? Jak poruszają się gwiazdy, a jak planenty (Słońce, Księżyc, Merkury, Wenus, Jowisz i Saturn)? Matematyczny model ruchów gwiazd i planet Eudoksosa z Knidos.
wykład 16: Arystoteles 4. O budowie nieba i jego ruchach. Meteorologika: jak i dlaczego padają deszcze, płyną rzeki, następują trzęsienia ziemi itd. A wreszcie o nieruchomym Pierwszym Poruszycielu (a może poruszycielach) jako obiekcie miłości sfer niebieskich.
wykład 17: Arystoteles 5: dusza jako forma ciała; dusza wegetatywna (roślinna) i zmysłowa (zwierzęca).
wykład 18: Arystoteles 6: człowiek jako zwierzę rozumne; etyka: kontemplacja teoretyczna jako najwyższe dobro dostępne dla człowieka.
wykład 19: Arystoteles 7: w życiu praktycznym cnota jest środkiem między dwiema wadami. Podział ludzi na obywateli i niewolników jako ożywione narzędzia.
wykład 20: Epikur 1.
Arystyp z Cyreny: jedynym dobrem jest - moja - przyjemność, wszystko jedno jaka,
byle silna i długotrwała.
EPIKUR Z Samos: jedynym dobrem jest przyjemność, ale
mędrzec unika przyjemności, do jakich dąży tłum. Znajduje przyjemność w
nieobecności cierpień fizycznych i braku niepokojów duszy.
wykład 21: Epikur 2. Przyjemność jest jedynym dobrem, ale bez filozofii nie można żyć przyjemnie. Wszystko, co istnieje, to atomy i próżnia, powstawanie i ginięcie rzeczy to łącznie się i rozłącznie atomów. W nieskończonej przestrzeni nieustannie powstają i giną niezliczone światy. Gdy powstał nasz świat, atomy połączyły się m.in. w organizmy, z których tylko część była zdolna do przeżycia (i dlatego rośliny i zwierzęta wydają się zbudowane celowo). Nasza dusza też jest zbudowana z atomów, a ze śmiercią ciała rozpada się - i dlatego śmierć jest dla nas niczym.
wykład 22: Epikur 3. Bogowie wprawdzie istnieją, ale gdzieś w międzyświatach i nami się nie interesują.
To nie bogowie ustalili prawa, ale ludzie, którzy zawarli umowę, aby sobie
wzajemnie nie szkodzić. To nie Zeus ciska piorunem, ale pioruny itp. to zjawiska
naturalne.
Tłum a mędrcy. Tłum lęka się bogów, mędrcy ich naśladują. Tłum dąży do
zaspokojenia potrzeb naturalnych i sztucznych, mędrcy ograniczają się do
naturalnych. Właśnie dlatego, że przyjemność uważają za jedyne dobro, wyrzekają
się tych przyjemności, do jakich dąży tłum. Przyświeca im hasło: grono
przyjaciół i kwiaty w ogrodzie.
wykład 23: stoicy.
Antystenes: wolałbym zwariować niż doznawać przyjemności. Diogenes